De negentien allergrootste online platforms en zoekmachines moesten vanaf vrijdag 25 augustus 2023 al voldoen aan de strengste verplichtingen van de nieuwe Digital Services Act (DSA). Zij moeten bijvoorbeeld illegale inhoud en desinformatie gericht aanpakken, hun aanbevelingssystemen aanpassen en transparant zijn over online reclame via hun platforms.
De DSA geldt vanaf februari 2024 ook voor andere online diensten en platforms, waaronder in Nederland en Europa veel gebruikte onlinemarktplaatsen, sociale netwerken, zoekmachines, cloudaanbieders, internetproviders en platforms om content te delen zoals videoplatforms en online reis- en accommodatieplatforms.
Onlinemarktplaatsen moeten bijvoorbeeld meer informatie inwinnen én publiceren over de bedrijven (handelaren) op hun platform. Ook moeten digitale diensten onder andere de regels voor het verwijderen van informatie of gebruikersaccounts uitgebreider uitleggen aan gebruikers. Op 17 februari 2024 moeten alle tussenhandeldiensten volledig aan de in de gehele EU geldende DSA voldoen.
Via de DSA wordt het online platforms verboden om nog langer advertenties te personaliseren op grond van bijvoorbeeld geloofsovertuiging of seksuele geaardheid. Minderjarigen zijn straks bovendien extra beschermd tegen gepersonaliseerde advertenties. Dat moet eraan bijdragen dat ze geen ongepaste reclame te zien krijgen.
Daarnaast biedt de DSA ook de mogelijkheid om burgers beter te beschermen tegen desinformatie, nepnieuws en schendingen van grond- en mensenrechten. De allergrootste online platformen en zoekmachines moeten namelijk maatregelen nemen om risico’s van hun dienstverlening voor onder andere de samenleving en de democratie te verminderen.
Wat houdt de DSA in?
De wet inzake digitale diensten (DSA) en de wet inzake de digitale markt (DMA) vormen één geheel van regels die in de hele EU van toepassing zijn. Ze hebben twee hoofddoelstellingen:
- een veiligere digitale ruimte te creëren waarin de grondrechten van alle gebruikers van digitale diensten worden beschermd;
- een gelijk speelveld tot stand brengen om innovatie, groei en concurrentievermogen te bevorderen, zowel op de Europese eengemaakte markt als wereldwijd.
Wat zijn digitale diensten?
Digitale diensten omvatten een grote categorie onlinediensten, van eenvoudige websites tot internetinfrastructuurdiensten en onlineplatforms.
De in de DSA gespecificeerde regels hebben in de eerste plaats betrekking op onlinetussenpersonen en platforms. Bijvoorbeeld online marktplaatsen, sociale netwerken, platforms voor het delen van content, appstores en online reis- en accommodatieplatforms.
De wet inzake digitale markten bevat regels die van toepassing zijn op online platforms voor poortwachters. Poortwachtersplatforms zijn digitale platforms met een systemische rol op de interne markt die fungeren als knelpunten tussen bedrijven en consumenten voor belangrijke digitale diensten. Sommige van deze diensten vallen ook onder de wet inzake digitale diensten, maar om verschillende redenen en met verschillende soorten bepalingen.
Waarom zijn DSA en DMA nodig?
Digitale diensten beïnvloeden en maken ons leven op veel verschillende manieren gemakkelijker. We gebruiken ze om met elkaar te communiceren, te winkelen, eten te bestellen, informatie te vinden, films te bekijken en naar muziek te luisteren via nieuwe, voortdurend evoluerende diensten. Digitale diensten hebben het ook gemakkelijker gemaakt voor bedrijven om grensoverschrijdend te handelen en toegang te krijgen tot nieuwe markten.
Hoewel er veel voordelen zijn van de digitale transformatie, zijn er ook problemen. Een belangrijk punt van zorg is de handel en uitwisseling van illegale goederen, diensten en inhoud online. Online diensten worden ook misbruikt door manipulatieve algoritmische systemen om de verspreiding van desinformatie te versterken, en voor andere schadelijke doeleinden. Deze uitdagingen en de manier waarop platforms deze aanpakken, hebben een aanzienlijke impact op de grondrechten online.
Ondanks een reeks gerichte, sectorspecifieke interventies op EU-niveau waren er nog steeds aanzienlijke lacunes en juridische lasten die begin 2020 moesten worden aangepakt. Zo beheersen sommige grote platforms belangrijke ecosystemen in de digitale economie. Ze zijn naar voren gekomen als poortwachters in digitale markten, met de macht om op te treden als particuliere regelgevers. Deze regels leiden soms tot oneerlijke voorwaarden voor bedrijven die deze platforms gebruiken en tot minder keuze voor consumenten.
Daarom heeft de Europese Unie een modern rechtskader vastgesteld dat de veiligheid van gebruikers online waarborgt, governance met de bescherming van de grondrechten in haar voorhoede creëert en een eerlijke en open onlineplatformomgeving handhaaft.
lees de hele tekst van de europese commissie hier